Początki kolekcji szkła artystycznego Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze wiążą się z powstaniem w 1880 roku Riesengebirgsverein (RGV) – Towarzystwa Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Jego celem było, m.in. gromadzenie, dokumentowanie i ochrona przedmiotów historycznych i artystycznych, związanych z regionem Karkonoszy.
il. 36.Wazon, Śląsk, Szklarska Poręba, Huta Josephine i Piechowice, ok. 1890
W swych poszukiwaniach twórcy sięgali często do bardziej odległych czasów, czego przykładem mogą być niezwykłe szkła wzorowane na naczyniach starożytnych. Są to tzw. Cypern Glas, imitujące poprzez barwienie oraz iryzację lustrową wyroby z brązu (brąz Cypern) czy złota (złoty Cypern). Archaiczne formy wazonów z uchwytami, formowane ręcznie, a przez to niepowtarzalne czy urn z pokrywami, wzorowane były na odkrytych przez archeologów naczyniach rzymskich, eksponowanych, między innymi, w Kunstgewerbemuseum we Wrocławiu, czy British Museum w Londynie. Doskonałym przykładem obiektu ze szkła typu brąz Cypern na wystawie jest wazon z uchwytami, stylizowany na starorzymski, gdzie szkło o ciemnej, kobaltowo-niebieskiej barwie zostało pokryte delikatną iryzacją o zabarwieniu starego złota (il. 33).
il. 34. Wazon z pokrywą, Śląsk, Szklarska Poręba, Huta Josephine, ok. 1860-1865
Inspiracji poszukiwano nie tylko w historycznych stylach, ale także w odległych kulturach. Zamiłowanie do Orientu objawiało się, zarówno w formach naczyń, jak i w ich zdobieniach. Jednym z najpiękniejszych przykładów inspiracji sztuką Japonii jest wazon z pokrywą, na którego różowej powierzchni Franz Adolph namalował emaliami i złotem ptaki, siedzące na kwitnących gałęziach (il. 34). Podobny w charakterze jest wazon z czarnego szkła z dekoracją autorstwa Arthura Gerlacha. Dużą grupę szkieł „orientalnych” stanowią tzw. szkła typu Jodhpur, produkowane w Josephine oraz w Firmie Fritza Heckerta. Są to szkła, które swoją formą i bogatym, kolorowym zdobieniem nawiązują do miedzianych i mosiężnych naczyń indyjskich (Jodhpur – dzielnica Indii). Po prezentacji na Wystawie Światowej w Londynie w 1862 roku stały się niezwykle popularne, a ich produkcja trwała aż do lat dwudziestych XX wieku i wiąże się także z okresem secesyjnym w szkle. Szkła typu Jodhpur przyciągają wzrok nie tylko różnorodnymi formami, ale przede wszystkim barwnością i bogactwem ornamentu roślinnego, rytowanego, złoconego oraz malowanego transparentnie. Jednym z najcenniejszych „jodhpurów” w kolekcji Muzeum Karkonoskiego jest luksusowy wazon z pokrywą, z wyobrażeniem ptaka wśród niezwykłej roślinności (il. 35). Kolejnym przykładem odniesienia do innych kultur były wazony nawiązujące swą formą do lamp meczetowych, wytwarzane w obu zakładach – w Szklarskiej Porębie oraz w Piechowicach.
il. 38. Wazonik, Francja, Paryż, Gabriel Argy-Rousseau, ok. 1920-1925
Secesja – epoka stylistyczna przełomu XIX i XX wieku, zapoczątkowana przez angielski ruch Arts & Crafts, wywarła ogromny wpływ na stylistykę szkła artystycznego. Szklane wazony, często znacznych rozmiarów, stały się integralną częścią wyposażenia całościowo zaprojektowanych wnętrz mieszczańskich. Niezwykły wpływ na estetykę secesyjnych szkieł wywarły inspiracje japońskie, zwłaszcza w kwestii sposobu odczuwania i wyrażania zmian zachodzących w przyrodzie oraz dostrzegania w niej tego, co najpiękniejsze i najbardziej naturalne. Inne elementy wschodnie, to także asymetria, płynna, swobodna linia, dwuwymiarowość przedstawianych rzeczy, płaska plama barwna oraz amor vacui (umiłowanie pustki).
Źrodło
przewodnik-po-szkle.pdf
oprac.©kkuzborska
