2020-08-09

Gauguin Eugène Henri Paul (1848-1903) – Malarstwo

Eugène Henri Paul Gauguin – malarz francuski
Nave Nave Mahana, 1896, tytuł w języku Maorysów oznacza Pyszny Dzień
Grupa tajemniczych młodych dziewcząt wydaje się być zajęta zbieraniem owoców z gałęzi drzew. Ich stopy są mocno osadzone na czerwonej glebie, a niebo za nimi jest żółte. Ich bezruch i monumentalna postawa, ich stylizowane formy, rytm żywiołów we fryzie i gama kolorystyczna przywodzą na myśl antyczne lub „prymitywne” przedstawienia.
W swojej twórczości Gauguin przywołał egzotyczną i ponadczasową wizję wewnętrzną opartą na tym, co widział wokół siebie: między poetyckim idealizmem a melancholijną ciężkością – radość i smutek. Nieruchome, odległe, milczące, ze spuszczonymi oczami, z poważnymi twarzami, czy te postaci mogą stanowić odkrywczy obraz izolacji chorego wówczas artysty?
Był to pierwszy obraz Gauguina zakupiony przez francuskie muzeum – wówczas dość śmiała inicjatywa, ponieważ na początku XX wieku styl Gauguina nie zawsze był dobrze przyjmowany przez publiczność, a nawet przez koneserów. Dziś dzieło to jest jednym z arcydzieł w kolekcji malarstwa muzeum.
Jego babcią była bardzo znana we Francji socjalistka i pisarka Flora Tristan. Ojciec, Clovis Gauguin, był dziennikarzem w radykalnym piśmie "Le National". Po zamachu stanu Ludwika Napoleona Bonapartego rodzina Gauguina w obawie przed prześladowaniami wyemigrowała do Peru, skąd pochodziła rodzina matki malarza. Pod koniec podróży ojciec Paula Gauguina nagle zmarł. Byt rodzinie zapewnili bogaci krewni w Peru. Po 6 latach Gauguinowie wrócili do Paryża, jednak Paul nie znał dobrze francuskiego, miał trudności w szkole i marzył o podróżach. Zrealizował swoje marzenie niewiele lat później.
Jako siedemnastolatek zatrudnił się w marynarce handlowej. [...] poznał Pissarra, który udzielił mu cennych wskazówek. Poznał wiele sław malarskich epoki, ale akceptował tylko niektórych: Puvisa de Chavannes i Cézanne'a. Uczestniczył w plenerach w Pontoise.

Arearea, 1892

Na pierwszym planie znajduje się kilka motywów, które bez wątpienia zaobserwował, powracające w malarstwie tego okresu. Na środku obrazu siedzą dwie kobiety, drzewo przecinające płótno i czerwony pies. Niebo zniknęło. Strukturę kompozycji tworzy ciąg kolorowych płaszczyzn – zieleni, żółci, czerwieni. W wyimaginowanej scenie w tle kilka kobiet oddaje cześć posągowi. Gauguin powiększył mały posąg Maorysów do rozmiarów wielkiego Buddy i wynalazł święty rytuał. Wszystkie te elementy tworzą zaczarowany świat, pełen harmonii i melancholii, w którym człowiek żyje pod opieką bogów, w bujnym środowisku naturalnym, w archaicznej, wyidealizowanej Polinezji.
Arearea to jedna z kolekcji malarstwa Tahiti wystawionego w Paryżu w listopadzie 1893 roku. Gauguin chciał uzasadnić swoją egzotyczną podróż. Wystawa nie spotkała się jednak z entuzjastycznym przyjęciem, na jakie liczył artysta. Tytuły w języku tahitańskim irytowały wielu jego przyjaciół, a rudy pies wywołał wiele sarkazmu. Niemniej jednak Gauguin uważał Areareę za jeden ze swoich najlepszych obrazów, a w 1895 roku odkupił go dla siebie, zanim opuścił Europę na stałe.
Washerwomen, 1888
[...] ważną cechą malarstwa Gauguina jest odwaga zrywania z rutyną malarską, jaką stała się już stylistyka impresjonistyczna. W nowym malarstwie znika przymus stosowania prawideł perspektywy, światłocienia, określonego źródła światła w obrazie. Przedmiot staje się znakiem, a nie odwzorowaniem rzeczywistości. Wyraża ideę, z założenia jest dekoracyjny. Po raz kolejny sztuka nawiązuje do tradycji japońskich i sztuki prymitywistów. Twórczość tego okresu zapowiada i inicjuje nabizm oraz symbolizm. Najbardziej chyba reprezentatywnym dziełem Gauguina z czasów Pont-Aven jest Żółty Chrystus z 1888. [...]


W 1888 przez okres dziewięciu tygodni Gauguin mieszkał wraz z Vincentem van Goghiem w Arles w Prowansji. Pracowali tam intensywnie w plenerze, spotykając się wieczorami, by porównywać swoje prace i dyskutować. Ich odmienne charaktery powodowały częste kłótnie, 23 grudnia, po kolejnej z nich, van Gogh zagroził przyjacielowi brzytwą, a następnie obciął sobie kawałek ucha. Po tej kłótni Gauguin powrócił do Paryża. [...]


oprac.©kkuzborska